Muherremu’l Haram ayı veyahut Muharrem ayı; Hicri kameri takviminin ilk ayıdır. Bu ayın Muharrem ayı olarak adlandırılma sebebi, bu ayda savaşın haram olmasından kaynaklandığı zikredilmiştir. Kerbela vakıası, İmam Hüseyin (aleyhisselam) ve yakınlarının şehit edilmesi bu ayda gerçekleşmiştir. Şialar her yıl Muharrem ayında hüzün ve matem merasimleri düzenler. Nitekim İmam Rıza (aleyhisselam) şöyle buyurmaktadır:
“Muharrem ayı girince hiç kimse babamın güldüğünü göremez, keder ve üzüntü yüzünden eksik olmazdı; Aşura gününe kadar hep böyle olurdu. Aşura günü ise babamın musibet, hüzün ve ağlama günüydü; o gün babam, “Bugün Hüseyin’in (aleyhisselam) şahadet günüdür” diyordu.”[1]
Mirza Cevad Meliki Tebrizi el-Murakıbat kitabında şöyle yazmaktadır: Peygamber Efendimizin (sallallahu aleyhi ve alih) Ehlibeytinin (aleyhisselam) dostları ve sevenlerinin, özellikle bu ayın ilk on gününde olmak üzere kalpleri ve zahirlerinde hüzün ve kederin hüveyda olması ve özellikle Muharrem ayının dokuzu, onu ve onbirinci günlerinde de bazı helal lezzetleri terk etmesi gerekir. Aynı sevdiklerinin kederini yaşayan kimse gibi. Ayrıca bu ayın ilk on gününde imamlarını ziyareti Aşura okuyarak yad etmelidir.[2]
Muharrem Ayı Olayları ve Etkinlikleri
Birinci Gün
1- Hicri kameri takvimin birinci günü
2- Şi’bi Ebu Talip olayı (7 Bi’set)
3- Zatü’r Rika savaşı (H. 7)
4- İslam’da ilk zekatın toplanması (H. 9)
5- Medine halkının Yezid’e karşı kıyamı (Harre olayı) (H. 64)
İkinci Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) Kerbela’ya girişi (H. 61)
2- Hz. Adem’in (aleyhisselam) vefatı
Üçüncü Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) Kufelilere mektubu (H. 61)
2- Ömer İbn Sa’d’ın Kerbela’ya girişi (H. 61)
3- Hz. Yusuf’un (aleyhisselam) zindandan kurtuluşu
Dördüncü Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) Kufe’ye gönderdiği elçisi Kays b. Musahhar’ın şehadeti (H. 61)
Beşinci Gün
1- Hz. Musa’nın (aleyhisselam) İsrailoğullarından denizin yarılarak kurtulması
Altıncı Gün
1- Habip İbn Mezahir’in Beni Esed’den yardım istemesi (H. 61)
2- Kerbela’da Fırat nehrinin kuşatılması (H. 61)
3- Hz. Yahya’nın (aleyhisselam) şehadeti
Yedinci Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) İbn Sa’d’la görüşmesi (H. 61)
2- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) ordusuna karşı suyun kesilmesi (H. 61)
3- Hz. Musa’nın (aleyhisselam) Allah’la konuşması
Sekizinci Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) İbn Sa’d’la görüşmesi (H. 61)
Dokuzuncu Gün (Tasua)
1- Kerbela’da çadırların kuşatılması (H. 61)
2- Ümmü’l Benin çocukları için aman namenin gelmesi (H. 61)
3- İmam Hüseyin (aleyhisselam) tarafından savaşın ertelenmesinin istenmesi (H. 61)
Onuncu Gün (Aşura)
Aşura Gececesi
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) ashabıyla görüşmesi (H. 61)
Aşura Günü
1- İmam Hüseyin (aleyhisselam) ve ashabının şehadeti (H. 61)
2- Ubeydullah İbn Ziyad’ın ölümü (h. 67)
3- Hz. Peygamber Efendimizin (sallallahu aleyhi ve alih) eşi Ümmü Seleme’nin vefatı (H. 62)
Onbirinci Gün
Onbirinci Günün Gecesi
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) mübarek kesik başı Havli tandırında (H. 61)
Onbirinci Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) Ehlibeytinin Kufe’ye doğru yönlendirilmesi (H. 61)
Onikinci Gün
1- Kerbela şehitlerinin defnedilmesi (H. 61)
2- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) Ehlibeytinin Kufe’ye girişi (H. 61)
3- İmam Seccad’ın (aleyhisselam) şehadeti (H. 94)
Onüçüncü Gün
1- Ehlibeyt esirleri, İbn Ziyad’ın huzurunda (H. 61)
2- Abdullah b. Afif’in şehadeti (H. 61)
Onbeşinci Gün
1- Şehitlerin kesik başlarının Şam’a gönderilmesi (H. 61)
Ondokuzuncu Gün
1- Kerbela esirlerinin Şam’a doğru hareketi (H. 61)
Yirminci Gün
1- Ebu Zer Gaffari’nin kölesi Cevn’in bedeninin Kerbela’da defnedilmesi (H. 61)
Yirmibeşinci Gün
1- (Bir görüşe göre) İmam Seccad’ın (aleyhisselam) şehadeti (H. 95)
Yirmialtıncı Gün
1- Hz. Havva’nın (selamullahi aleyha) vefatı
Yirmisekizinci Gün
1- İmam Cevad’ın (aleyhisselam) Bağdat’a sürgün edilmesi (H. 220)
3- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) esir Ehlibeytinin Baalbek’e girişi (H. 61)
4- Abbasi Hükümetinin yıkılışı (H. 456)
Yirmidokuzuncu Gün
1- İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) esir Ehlibeytinin Şam’a ulaşması (H. 61)
Otuzuncu Gün
1- Cafer Bermeki’nin Abbasi halifesi Harun’un emriyle öldürülmesi ve Bermeki hanedanının çöküşü (H. 178)
Önemli Günler Kaynakça;
- Hüseyni Hatun Abadi, Abdülhüseyin, Vekaya’l Senin ve’l A’vam, kitabfuruşi İslamiyye, ş. 1352
- Ehlibeyt (a.s) Portalı sitesi
- Kumi, Şeyh Abbas, Feyzu’l İ’lam fi ameli’ş Şuhur ve vekayiu’l Eyyam, intişar subhu piruzi
- Mer’aşi Necefi, Seyyid Mahmut, Havadisu’l Eyyam, intişar nevid-i İslam, ş 1385
- Melbubi, Muhammed Bakır, el-Vekaiyu’l ve’l Havadis, intişar daru’l ilm, ş. 1369
- Mir Hafız, Seyyid Hasan, Takvimu’l Vaizin, intişar Elif, ş. 1416
- Nişaburi, Abdülhüseyin, Takvimu’ş Şia, intişar delil-i ma, ş. 1387
Muharrem Ayının Amelleri
| Birinci Gece: Seyyid İbn Tavus “İkbal” adlı kitabında bu gece için birkaç namaz kaydetmiştir:1- Yüz rekat namaz; her rekatta Fatiha ve İhlas sureleri okunur.2- İki rekat namaz; birinci rekatta Fatiha ve En’am suresi, ikinci rekatta Fatiha ve Yâsîn suresi okunur.3- İki rekat; her rekatta bir Fatiha ve on bir defa İhlas suresi okunur.Resulullah’tan (sallallahu aleyhi ve alih) nakledilen bir rivayette şöyle geçmektedir: “Kim bu gecede bu iki rekat namazı kılar da yılın ilk günü olan gündüzünde oruç tutarsa, bütün yıl boyu hayır işler yapan bir kimse gibi olur ve o yıl boyunca korunur; ölecek olsa da cennete girer.”Yine Seyyid İbn Tavus bu ayın hilalini görmek için uzun bir dua nakletmiştir.‘Mümkün olursa bu geceyi ihya etmek, dua okumak, namaz kılmak ve Kur’an okuyarak geçirmek gerekir.’Birinci Gün: Muharrem ayının ilk günü yıl başıdır ve bugünde iki amel yapılır:1- Oruç tutmak.Reyyan b. Şebib İmam Rıza’dan (aleyhisselam) şöyle rivayet etmiştir: “Kim bugünde oruç tutar ve Allah’a dua ederse, Allah Teala Zekeriyya’nın duasını kabul ettiği gibi onun duasını kabul eder.”2- İmam Rıza’dan (aleyhisselam) şöyle nakledilmiştir: Resulullah (sallallahu aleyhi ve alih) Muharrem ayının ilk günü iki rekat namaz kılar, namazdan sonra ellerini kaldırarak üç defa şu duayı okurdu:اَللّـهُمَّ اَنْتَ الاِْلهُ الْقَديمُ وَهذِهِ سَنَةٌ جَديدَةٌ فَاَسْئَلُكَ فيهَا الْعِصْمَةَ مِنَ الشَّيْطانِ وَالْقُوَّةَ عَلى هذِهِ النَّفْسِ الأَمّارَةِ بِالسّوءِ وَالاِشْتِغالَ بِما يُقَرِّبُني اِلَيْكَ يا كَريمُ يا ذَا الْجَلالِ وَالاِكْرامِ يا عِمادَ مَنْ لا عِمادَ لَهُ يا ذَخيرَةَ مَنْ لا ذَخيرَةَ لَهُ يا حِرْزَ مَنْ لا حِرْزَ لَهُ يا غِياثَ مَنْ لا غِياثَ لَهُ يا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ يا كَنْزَ مَنْ لا كَنْزَ لَهُ يا حَسَنَ الْبَلاءِ يا عَظيمَ الرَّجاءِ يا عِزَّ الضُّعَفاءِ يا مُنْقِذَ الْغَرْقى يا مُنْجِيَ الْهَلْكى يا مُنْعِمُ يا مُجْمِلُ يا مُفْضِلُ يا مُحْسِنُ اَنْتَ الَّذي سَجَدَ لَكَ سَوادُ اللَّيْلِ وَنُورُ النَّهارِ وَضَوْءُ الْقَمَرِ وَشُعاعُ الشَّمْسِ وَدَوِيُّ الْماءِ وَحَفيفُ الشَّجَرِ يا اَللهُ لا شَريكَ لَكَ.اَللّـهُمَّ اجْعَلْنا خَيْراً مِمّا يَظُنُّونَ وَاغْفِرْ لَنا ما لا يَعْمَلُونَ وَلا تُؤاخِذْنا بِما يَقُولُونَ حِسْبِيَ اللهُ لا اِلـٰهَ اِلاّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظيمِ آمَنّا بِهِ كلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَما يَذَّكَّرُ اِلاّ اُولُوا الأَلْبابِ رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنا وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهّابُ.“Allah’ım! Sen kadim olan ilâhsın; bu ise yeni bir yıldır. O halde bu yeni yılda senden şeytandan korunmayı, sürekli kötülüğü emreden bu nefsime karşı güçlü olmayı ve beni sana yakınlaştıracak şeyle meşgul olmayı diliyorum; ey Kerim, ey yücelik ve ikram sahibi, ey desteği olmayanların desteği, ey zahiresi olmayanın zahiresi, ey koruması olmayanların koruması, ey sığınağı olmayanların sığınağı, ey dayanağı olmayanların dayanağı, ey birikimi olmayanların birikimi, ey güzel imtihan -eden-, ey büyük ümit, ey zayıfların izzeti, ey boğulanları kurtaran, ey helak olanları necat veren, ey nimet veren, ey güzel yapan, ey bağışta bulunan, ey ihsanda bulunan! Sen öyle bir ilâhsın ki gecenin karanlığı, gündüzün aydınlığı, ayın nuru, güneşin ışıltısı, suyun gürültüsü, ağacın -yapraklarının- hışıltısı sana secde eder. Allah’ım! Bizi -insanların- sandıklarından daha hayırlı ve üstün kıl ve -insanların- bilmedikleri -kötülüklerimizi- bağışla ve onların söyledikleri şeyden dolayı bizi cezalandırma. Allah bana yeter. Allah’tan başka ilâh yoktur; O’na tevekkül etti; O yüce arşın Rabbi’dir; O’na iman ettik, her şey Rabbimizin indindendir; akıl sahiplerinden başkası anmazlar. Rabbimiz, bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi eğriltme, bize katından bir rahmet ver, kuşkusuz sen çok bağışta bulunansın.”Şeyh Tusî şöyle diyor: Muharrem ayının ilk on gününde oruç tutmak müstehaptır. Fakat Aşura günü öğleden sonraya kadar yemek ve içmekten sakınılmalıdır; ikindiden sonra ise çok az bir miktarda türbet yenir.Seyyid İbn Tavus, bu ay boyunca her gün oruç tutmanın faziletli olduğunu ve bu ayda oruç tutmanın, oruçlu kimseyi bütün günahlar-dan koruyacağını rivayet etmiştir. | |
| Onuncu GeceYüz rekât namaz kılmak; bu namazların her rekâtında Fatiha suresinden sonra üç defa İhlas suresi okunur ve namazları bitirdikten sonra da yetmiş defa şu zikir söylenir: “Subhanellahi velhamdulillahi vela ilahe illallahu vallahu ekber vela havle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim.”Gecenin son vakitlerinde dört rekat namaz kılmak, her rekatta Fatiha suresinden sora Ayete’l Kürsi, İhlas, Felak ve Nas surelerinin her birini on defa okumak ve selamdan sonra da yüz defa İhlas suresini okumak. | |
| Onuncu Gece; Aşura Gecesiİmam Hüseyin’in (aleyhisselam) şehadeti için matem tutmak; azadari yapmak.Ziyareti Aşura duasının okumak.Diğer müminlere “أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ وَ جَعَلَنَا وَ إِيَّاكُمْ مِنَ الطَّالِبِينَ بِثَارِهِ مَعَ وَلِيِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِيِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ [عَلَيْهِ] السَّلامُ”[4] diyerek başsağlığı dilemek.Yüz defa “اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ” (Allah’ım İmam Hüseyin’i (aleyhisselam) katledene lanet et) demek.Ziyareti Varis duasını okumak. | |
| Yirmi Birinci GünOruç tutmak. |
Kaynakça
- Munteha’l Amal, c. 1, s. 540.
- El-Murakıbat, fi Murakıbatı Şehri Muharremu’l Haram.
- “Allah’ım! Sen kadim olan ilâhsın; bu ise yeni bir yıldır. O halde bu yeni yılda senden şeytandan korunmayı, sürekli kötülüğü emreden bu nefsime karşı güçlü olmayı ve beni sana yakınlaştıracak şeyle meşgul olmayı diliyorum; ey Kerim, ey yücelik ve ikram sahibi, ey desteği olmayanların desteği, ey zahiresi olmayanın zahiresi, ey koruması olmayanların koruması, ey sığınağı olmayanların sığınağı, ey dayanağı olmayanların dayanağı, ey birikimi olmayanların birikimi, ey güzel imtihan eden, ey büyük ümit, ey zayıfların izzeti, ey boğulanları kurtaran, ey helak olanları necat veren, ey nimet veren, ey güzel yapan, ey bağışta bulunan, ey ihsanda bulunan! Sen öyle bir ilâhsın ki gecenin karanlığı, gündüzün aydınlığı, ayın nuru, güneşin ışıltısı, suyun gürültüsü, ağacın yapraklarının hışıltısı sana secde eder. Allah’ım! Bizi -insanların- sandıklarından daha hayırlı ve üstün kıl ve -insanların- bilmedikleri kötülüklerimizi bağışla ve onların söyledikleri şeyden dolayı bizi cezalandırma. Allah bana yeter. Allah’tan başka ilâh yoktur; O’na tevekkül etti; O yüce arşın Rabbi’dir; O’na iman ettik, her şey Rabbimizin indindendir; akıl sahiplerinden başkası anmazlar. Rabbimiz, bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi eğriltme, bize katından bir rahmet ver, kuşkusuz sen çok bağışta bulunansın.”.
- “Allah İmam Hüseyin’in (aleyhisselam) musitebinden dolayı ecir ve mükafatımızı artırsın, bizi ve sizi, Allah’ın velisi Hz. Muhammed’in (sallallahu aleyhi ve alih) evlatlarından İmam Mehdi ile birlikte (aleyhisselam) onun kanını talep edenlerden kılsın.”.
